وبینار خودشناسی شغلی، رغبتها و استعدادهای من چیست؟ روز دوشنبه 25 مرداد توسط مهتاب شرفیه “مشاور تحصیلی و شغلی” در مرکز کارآفرینی شریف برگزار شد. مهمترین سرفصلهای این کارگاه آموزشی شامل آشنایی با نظریه هالند، شناسایی رغبتهای شغلی، آشنایی با نظریه هوش چندگانه گاردنر و بررسی استعدادهای شغلی و تحصیلی بود.
به طور کلی، هوش بحث برانگیزترین سازه روانشناسی است که تعاریف متعددی برای آن وجود دارد. به عنوان مثال از نظر وکسلر، هوش یک مفهوم کلی و شامل تواناییهای فرد برای اقدام هدفمند، تفکر منطقی و برخورد موثر با محیط است. اما پینه و سیمون، فعالیتهای اساسی هوش را درک، استدلال و قضاوت درست میدانند.
سنجش هوش به روانشناسان بالینی کمک میکند که از این دانش برای برنامهریزی خدمات (service planning) استفاده کنند. البته به دلیل این که آزمونهای هوش، سطح کارکرد شخص را در زمان حال اندازهگیری میکنند میتوان پیشبینی رفتار فرد در آینده به خصوص میزان پیشرفت تحصیلی او را برای کوتاه مدت به میزان پنجاه درصد تخمین زد.
اما استعداد، بر خلاف هوش شامل برتریهای ذاتی، تواناییهای ویژه برای انجام کار و اجرای برخی از کارهای خاص به صورت سریع و آسان است. استعدادهای ذاتی، ارتباطی با دانش، فرهنگ، آموزش و یا علایق ندارند بلکه آنها به طور مستقیم با وراثت در ارتباط هستند. به عنوان مثال میتوان به استعدادهای هنری و موسیقایی اشاره نمود.
ولی هاوارد گاردنر معتقد است: “هوش، یک پتانسیل و توان بالقوه از جنس زیست-روانشناختی (Bio psychologic) برای پردازش اطلاعات است که در شرایط مختلف و چیدمانهای فرهنگی مختلف میتواند فعال شود و کمک کند تا افراد بتوانند مشکلات گوناگون را حل نمایند و ارزش جدیدی را خلق کنند”.
او با بررسی کودکان بااستعداد و افراد بالغی که دچار آسیب مغزی بودند به این نتیجه رسید که اشخاص، دارای استعدادهای دیگری هم هستند که ممکن است با آزمونهای سنتی قابل شناسایی نباشند. به همین دلیل، گاردنر با استفاده از تحقیقات عصبی جسمانی (نوروفیزیکی) و همچنین با انجام مطالعاتی در مورد مبتلایان به اوتیسم برای تائید مدل خود به همه نشان داد که قسمتهای مختلف مغز دارای توان هوشی متفاوتی هستند.
هوشهای چندگانه گاردنر عبارتند از:
هوش تصویری-فضایی
استفاده و تفسیر تصاویر و الگوها و توان ایجاد یا چیدمان مجدد اشیا به صورت سه بعدی را هوش تصویری- فضایی مینامند. معماری، دریانوردی، مهندسی، معماری داخلی، مخترع، کاشف و مجسمهسازی از جمله شغلهای مرتبط با این نوع از هوش هستند.
هوش کلامی_زبانی
افرادی که به خوبی میتوانند از کلمات برای نوشتن و صحبت کردن استفاده کنند دارای هوش کلامی_زبانی بالایی هستند. نویسندگی، معلمی، روزنامهنگاری، مترجمی و وکالت برای این افراد مناسب است.
هوش جسمی-حرکتی
افرادی که برای بیان احساساتشان از زبان بدن خود استفاده میکنند و در انجام حرکات بدنی، عکسالعمل سریعی دارند دارای هوش جسمی-حرکتی بالایی هستند. ورزشکاران، هنرپیشگان و آتشنشانها باید این گونه باشند.
هوش منطقی-ریاضی
قابلیت تحلیل منطقی مسایل، استفاده موثر از اعمال ریاضی و یافتن الگوها و استنتاج کردن جزو مهمترین تواناییهای این هوش است. دانشمندان، مهندسان، برنامهنویسان، حسابداران، پژوهشگران و ریاضیدانان از جمله افرادی هستند که باید از هوش منطقی-ریاضی بالایی برخوردار باشند.
هوش موسیقیایی
کسانی که توانایی اجرا، ساخت و درک الگوهای موسیقی که شامل درک تغییر لحن، ریتم و تن صداها میشوند را دارند، میتوانند خواننده، معلم موسیقی، رهبر ارکستر و آهنگساز شوند.
هوش برون فردی
این افراد، مهارت زیادی در برقراری ارتباط کلامی و غیرکلامی با دیگران دارند. روانشناسی، مشاور، فیلسوف و فروشنده جزو شغلهای مناسب برای این افراد است.
هوش درون فردی
آنها از خودآزمایی، تخیل روزانه، تحلیل تواناییهای فردی خود و آگاهی از نقششان در روابط با دیگران لذت میبرند. آنها دانشمندان، نویسندگان، مشاوران، تاجران و نظریهپردازان موفقی هستند.
هوش طبیعتگرا
این افراد، سازگاری بیشتری با طبیعت دارند و به سرعت از جزئیترین تغییرهای محیطشان آگاه میشوند و علاقه زیادی به پرورش، کشف محیط و یادگیری درباره موجودات دارند. کشاورزی و زیستشناسی جزو رشتههای مرتبط با این نوع از هوش است.
امّا علاوه بر گاردنر، هالند نیز یکی از نظریهپردازان مهم در حوزه روانشناسی شغلی هست. او معتقد است که برای شش تیپ شخصیتی (واقعگرا، جستجوگر، خلاق، اجتماعی، قراردادی و ترغیبگر)، شش محیط شغلی مناسب وجود دارد که افراد در یکی از این شش تیپ شخصیتی قرار میگیرند. اگر هر تیپ شخصیتی در محیط شغلی مناسب خود قرا گیرد میتواند باعث پیشرفت کارها شود. پس، تیپهای شخصیتی هالند شامل موارد زیر است:
واقعگرا (انجامدهنده)
این افراد، تمایل به انجام کارهای عملی و اجرایی دارند. مهندسان، متخصصان سختافزار، کشاورزان، ورزشکاران و صنعتگران جزو این گروه از اشخاص، طبقهبندی میشوند.
جستجوگر
محققان، روانشناسان، پزشکان و کارآگاهان افراد کنجکاو، دقیق و پیگیر هستند که توانایی بالایی در درک نظریههای علمی و حل مسائل پیچیده دارند.
هنرمند (خلاق)
این افراد، فعالیتهایی را انجام میدهند که با جنبه هنری اشیا مانند فرمها، الگوها و طرحها سر و کار داشته باشد. طراحان، نقاشان، نوازندگان، خوانندگان و موسیقیدانها مشاغلی هستند که دارای این نوع از تیپ شخصیتی میباشند.
اجتماعی (کمکرسان)
آنها کمک کردن به دیگران را دوست دارند و میخواهند که نقش مهمی در ارتقای یادگیری و توسعه فردی دیگران داشته باشند. معلممان، مشاوران، پرستاران و فعالان اجتماعی جزو مشاغل مرتبط با این تیپ شخصیتی هستند.
قراردادی (سازماندهنده)
افرادی مانند قضات، حسابداران، ریاضیدانان و برنامهنویسان تمایل دارند تا مجموعهای از قوانین و رویههای استاندارد را دنبال کنند. آنها کار کردن با دادهها و جزئیات را دوست دارند و در محیط کاری این اشخاص باید شرح وظایف و خط مشی کاریشان مشخص باشد.
متهور (ترغیبگر)
فروشندگان، بازاریابان، کارآفرینان، مربیان، ناشران، وکلا و سخنوران افرادی هستند که تمایل دارند خودشان آغازکننده کار باشند و به ریسک کردن و رهبری افراد، علاقه دارند.
در بخش پایانی کارگاه آموزشی، مهتاب شرفیه به مهمترین راهکارهای بهبود کیفیت زندگی اشاره کرد که شامل مطالعه، تقویت هوش هیجانی، ورزش و تغذیه سالم، برنامهریزی، تجربه کردن، کسب مهارتهای مربوط به کار و زندگی، ذهن آگاهی، ریلکسیشن و مدیتیشن بود. وبینار، با پاسخ به سوالهای شرکتکنندگان به پایان رسید.
