کارگاه آشنایی با بورس و بازار سرمایه توسط مصطفی ثابتی روز سه شنبه 24 اردیبهشت 1398 در اتاق جلسه‌ی C مجتمع خدمات فناوری دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد.
- پیدایش بورس در جهان، مربوط به قرن پانزدهم میلادی در بلژیک بود که خرید و فروش‌ها مقابل منزل واندر بورس که نزدیک لنگرگاه قرار داشت، صورت می‌گرفت و همین موضوع، سبب مرسوم شدن لفظ بورس در بین مردم شد.
افراد، به مرور زمان، خواستار کاهش ریسک در معامله‌های‌شان شدند که این مورد، موجب پیدایش اولین بورس اوراق بهادار در آمستردام هلند در قرن هفدهم شد و در سال 1972، نیز، وال استریت، در نیویورک، معروف‌ترین آنها بود. اما، تنظیم اساس‌نامه‌ی داخلی بورس در ایران مربوط به سال 1315 هست ولی به دلیل جنگ جهانی دوم، این موضوع، با تاخیر بیست و پنج ساله مواجه شد. سپس، در سال 1345 قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس، تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد و در سال 1346 بورس اوراق بهادار تهران به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.
قبل از انقلاب، تعداد این شرکت‌ها افزایش ولی بعد از سال 1357و جنگ تحمیلی، تعداد این شرکت‌ها، کاهش یافت و کشور با رکود مواجه شد.
- بورس، از سال 1368 فعالیت جدی خود را آغاز کرد. در حال حاضر، چهار بورس بزرگ در ایران فعالیت می‌کنند که بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران، بورس کالای ایران و بورس انرژی می‌باشند.
- ویژگی‌های اوراق بهادار به نوع و میزان انتفاعش (استقراضی یا مشارکتی)، ارزش اسمی، وضعیت معامله‌ی مجدد، با نام یا بی نام بودن و وضعیت سررسید آن، وابسته هست.
دارنده‌ی اوراق بهادار استقراضی باید مبلغی را که قرض کرده است در مدت زمان تعیین شده همراه با مبلغی که توافق شده است، برگرداند. ولی، اوراق بهادار مشارکتی متعلق به دولت است و خریدار، نیز، در سود و زیان پروژه با آنها شریک است.
انواع اوراق بهادار شامل اوراق قرضه، انواع سهام، سایر اوراق و مشتقات (سواپ و آپشن) می‌باشند.
- اوراق قرضه، پشتوانه‌ی بانک مرکزی هست و برای بخش خصوصی از صکوک استفاده می‌شود و یک کارگزاری، دارایی‌های شخص را نرخ‌گذاری می‌کند و اوراق صکوک را می‌خرد.
شرکت‌های سهامی عام، ناشی از سرمایه‌گذاری و شراکت در آنها هستند.
سایر اوراق، مبتنی بر خزانه‌ی اسلامی “اخزا”، تسهیلات مسکن گواهی سپرده و یونیت صندوق سرمایه‌گذاری می‌باشند.
مهمترین مزایای بورس برای سرمایه‌گذاران شامل کسب بازده مناسب و پوشش تورم، شفافیت و اطمینان از سرمایه‌گذاری و نحوه‌ی مصرف، قابلیت نقد شوندگی و نقل و انتقال، مشارکت در فرآیند تصمیم‌گیری شرکت و وجود بازار دائمی و مستمر برای سرمایه‌گذاری بلند مدت و کوتاه مدت است.
بازار سرمایه، بازار پول و بازار کالا و خدمات جزو انواع بازار هستند که بازار پول و سرمایه به بازار کالا و خدمات کمک می‌کنند.
در کشورهای اسکاندیناوی، آلمان و … همه به خدمات آموزشی و درمانی و … دسترسی دارند و دولت، نیز، کنترل امور را در دست دارد اما در بازارهای سوسیالیستی مانند آمریکا هرکسی هر ارزشی را تولید کند منافع آن، متعلق خودش است و دولت، دخالتی در کنترل بازار ندارد و فدرال رزروها این کار را انجام می‌دهند و تغییر در اقتصاد آمریکا بر روی اقتصاد جهان موثر است و بعد از آن، بازار چین، می‌تواند، وضعیت اقتصاد دنیا را تعیین کند.
- در بازار سرمایه، بازار اولیه و ثانویه داریم که در هنگام تاسیس، سهام‌دارهای اصلی در بازار اولیه شرکت می‌کنند و بازار بورس یک بازار ثانویه است.
به طور کلی، معاملات بورسی توسط کارگزاری‌ها انجام می‌شوند که معامله‌ی اوراق بهادار، کالاهای پذیرفته شده، بازارگردانی و بازارسازی و خدمات مشاوره‌ی مالی و سرمایه گذاری، نیز، از وظایف آنها می‌باشند.
اشخاص حقیقی و حقوقی باید پیش‌بینی درستی از وقایع مالی خود داشته باشند. تراز نامه‌ها و صورت سود و زیان خود را به دقت تنظیم کنند و در مجمع عمومی عادی سالیانه یا فوق العاده به بررسی شرکت در سال گذشته و پیش بینی وضعیت آینده‌ی کاری‌شان بپردازند.
همیشه، باید، حداقل میزان سهمی که باید معامله شود تا قیمت تغییر کند معلوم باشد که آن را حجم مبنا می‌گویند.
- ارزش دفتری “اقلام درج شده در دفاتر حسابداری و حقوق صاحبان سهام” و ارزش اسمی “ارزش سهام درج شده در برگه‌ی سهام در هنگام انتشار” هر سهم، باید، معلوم باشد. ضمنا، ارزش بازار “قیمتی که سهم در بازار معامله می‌شود” و ارزش ذاتی “ارزش واقعی دارایی با توجه به عملکرد شرکت که یکی از مهمترین فاکتورهای تصمیم‌گیری برای خرید می‌باشد” هم مهم است. لازم به ذکر هست که باید، سود هر سهم که در واقع از سود خالص، پس از کسر مالیات، تقسیم بر تعداد سهام که به صورت تعدیل، پیش‌بینی شده و تحقق یافته است، باید، مورد توجه قرار گیرد.
- برای شروع معامله در بورس، متقاضی باید به کارگزار مراجعه، برگ سفارش خرید را تکمیل و وجه را به حساب کارگزار واریز و یک نسخه فتوکپی شناسنامه‌ی خود را ارائه کند. مشخصات خریدار به منظور تعیین کد معاملاتی وی توسط کارگزار در سامانه‌ی فعالیت ثبت می‌شود. سپس، مشخصات خریدار توسط شرکت خدمات بورس به منظور تائید کد ملی خریدار به ثبت احوال ارسال می‌گردد.
پس از دریافت مشخصات تائید شده از ثبت احوال و تعیین کد معاملاتی خریدار در سیستم توسط شرکت خدمات بورس به کارگزار اعلام می‌شود و مورد سفارش توسط کارگزار با حفظ نوبت و سایر شرایط در سامانه ثبت می‌گردد و افزایش دارایی سهام خریدار وابسته به میزان حجم معامله هست.
در نهایت، تسویه وجوه و پرداخت وجه حاصل از خرید سهام به حساب کارگزار فروشنده و تحویل گواهینامه‌ی مانده سهام معامله نشده برای فروشنده توسط کارگزار فروشنده و تحویل گواهینامه‌ی سهام به مشتری توسط کارگزار خریدار انجام می‌شود.
ما، برای تحلیل بازار هم روشهای ساختاری و هم تکنیکی داریم که در آنالیز ساختاری باید شاخصهای محیط زیستی، رقبا، نرخ ارز و … را مورد توجه قرار دهیم و برای آنالیز تکنیکی هم می‌بایست به جابجایی میانگین‌ها و تحلیل نمودارها بپردازیم.
سبد سهام و مدیریت ریسک هم مهم هست و باید وارد کاری شویم که از وضعیت بازار آن اطلاع داریم.
کارگاه، با معرفی منابعی برای آگاهی بیشتر از بورس و معامله‌های بورسی به پایان رسید.
نویسنده گزارش: یاسمن حسینی